1. ทบทวนและปรับปรุงแผน และจัดเวทีชี้แจงโครงการ “อรัญญิกนิวเจน: พลังชุมชนสู่การพัฒนามีดไทยด้วยนวัตกรรม”

วันที่  21 พฤศจิกายน 2567  เวลา 10:00-15:00 น.

ณ เทศบาลตำบลอรัญญิก

เพื่อให้การดำเนินงานของโครงการมีทิศทางที่ชัดเจน สอดคล้องกับบริบทของชุมชน และสามารถตอบสนองต่อเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง กิจกรรมนี้จึงมุ่งเน้นการทบทวน วิเคราะห์ และปรับปรุงแผนการดำเนินโครงการโดยมีการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ผู้นำท้องถิ่น ช่างตีมีดในพื้นที่ นักวิชาการ และหน่วยงานพันธมิตร

กิจกรรมจะประกอบด้วย

• การนำเสนอข้อมูลพื้นฐานและเป้าหมายของโครงการ
• การรับฟังความคิดเห็นและข้อเสนอแนะจากชุมชนและภาคีเครือข่าย
• การปรับแผนกิจกรรมให้สอดคล้องกับศักยภาพ ทรัพยากร และความต้องการของพื้นที่
• การกำหนดบทบาทของหน่วยงานที่ร่วมดำเนินงาน

โดยจัดขึ้น ณ สำนักงานเทศบาลตำบลอรัญญิก มี นายกเทศมนตรีตำบลอรัญญิก ร่วมเป็นประธานในการชี้แจง พร้อมด้วยชาวบ้าน กลุ่มช่างตีมีด และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่เข้าร่วมกว่า 50 คน

การจัดเวทีครั้งนี้มีเป้าหมายเพื่อสร้างความเข้าใจร่วมกันในแนวทางการพัฒนา “มีดอรัญญิก” ให้มีมาตรฐานสากล พร้อมขับเคลื่อนนวัตกรรมและการพึ่งพาตนเองในระดับชุมชน โดยวางเป้าหมายให้ได้มาตรฐานคุณภาพภายใน 1 ปี รวมทั้งยกระดับคุณภาพชีวิตของชุมชนผู้ผลิตมีด พร้อมทั้งวางรากฐานการสร้างเครือข่ายความร่วมมือกับหน่วยงานอย่างน้อย 3 แห่งในปีแรก

นอกจากนี้ โครงการยังมีแผนการสนับสนุน “เงินทุนพัฒนาผลิตภัณฑ์มีดอรัญญิกแบบใหม่” ให้แก่กลุ่มช่างตีมีดในพื้นที่ เพื่อส่งเสริมนวัตกรรมและการออกแบบผลิตภัณฑ์ที่สามารถตอบสนองต่อความต้องการของตลาดในระดับท้องถิ่น ระดับประเทศ และต่างประเทศ โดยเน้นการยกระดับคุณภาพ ความคงทน และอัตลักษณ์ท้องถิ่นของมีดอรัญญิกให้ชัดเจนยิ่งขึ้น

การสนับสนุนดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของเป้าหมายในการพัฒนากระบวนการผลิตที่ทันสมัย มีมาตรฐาน และสามารถสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชนอย่างยั่งยืน โดยมุ่งหวังให้ได้รับการรับรองมาตรฐานคุณภาพภายใน 1 ปี และขยายผลการมีส่วนร่วมของประชาชนผลิตมีดอรัญญิก ในปีแรก พร้อมทั้งสร้างเครือข่ายความร่วมมืออย่างน้อย 3 หน่วยงานภายในระยะเวลาเดียวกัน

ภาพประกอบ

https://drive.google.com/drive/folders/1_oz0ZW4RUn344sJw5Q0Bc2FNVV9sAYB7?usp=sharing

2. การถ่ายทอดองค์ความรู้เทคโนโลยีและจัดอบรมในรูปแบบบรรยายและเชิงปฏิบัติการ
ระหว่างวันที่ 18–19 มกราคม 2568 เวลา 10:00–15:00 น.
ณ ร้านมีดวินัย รวยเจริญ (กลุ่มมีดวินัย รวยเจริญ) ตำบลอรัญญิก จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
จำนวนผู้เข้าร่วม: 50 คน

กิจกรรมนี้จัดขึ้นภายใต้โครงการ “อรัญญิกนิวเจน: พลังชุมชนสู่การพัฒนามีดไทยด้วยนวัตกรรม”โดยมีเป้าหมายเพื่อเสริมสร้างศักยภาพของกลุ่มช่างตีมีด และชุมชนที่เกี่ยวข้อง ผ่านการถ่ายทอดองค์ความรู้ด้านเทคโนโลยีการผลิตที่ทันสมัย การพัฒนาผลิตภัณฑ์มีดอรัญญิกอย่างยั่งยืน รวมถึงกระบวนการสร้างมูลค่าเพิ่มและการรับรองคุณภาพ เพื่อให้สามารถแข่งขันได้ในตลาดระดับประเทศและสากล

นอกจากนี้ กิจกรรมยังเปิดโอกาสให้นักศึกษารุ่นใหม่จากสถาบันการศึกษาที่เข้าร่วมโครงการ ได้เรียนรู้ร่วมกับช่างตีมีดในชุมชนผ่านกระบวนการอบรมเชิงปฏิบัติการ ทั้งในรูปแบบการบรรยาย การสาธิต และการลงมือทำจริง โดยเน้นการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ระหว่าง ภูมิปัญญาท้องถิ่น และ แนวคิดนวัตกรรมจากคนรุ่นใหม่ เพื่อสร้างแรงบันดาลใจและแนวทางใหม่ในการพัฒนามีดอรัญญิกให้สอดคล้องกับความต้องการของตลาดยุคปัจจุบัน

การมีส่วนร่วมจากทั้ง นักศึกษา คนในชุมชน และช่างตีมีด ในลักษณะนี้ ไม่เพียงแต่เป็นการพัฒนาองค์ความรู้เชิงเทคนิค แต่ยังเป็นการสร้างความเข้าใจข้ามรุ่น ส่งเสริมการสืบทอดภูมิปัญญา และร่วมกันออกแบบอนาคตของผลิตภัณฑ์มีดไทยอย่างมีส่วนร่วมและยั่งยืน

หัวข้อการอบรมและเนื้อหาการบรรยาย

2.1 เทคโนโลยีที่ใช้ในการผลิตและพัฒนาผลิตภัณฑ์

รูปแบบ: บรรยาย + สาธิต + ปฏิบัติจริง
เนื้อหา:

• การใช้เครื่องมือและเครื่องจักรกลพื้นฐานที่ทันสมัย เช่น เตาไฟฟ้า เครื่องเจียร เครื่องตัด CNC
• การเลือกวัสดุโลหะชนิดใหม่ที่มีคุณภาพสูงขึ้น
• เทคนิคการออกแบบมีดให้ตอบโจทย์การใช้งานในตลาดต่างประเทศ เช่น มีดเชฟ มีดแคมป์
• การใช้นวัตกรรมร่วมกับภูมิปัญญาดั้งเดิม (Modern Craft Integration)
  วัตถุประสงค์: เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต ลดต้นทุน และเพิ่มคุณภาพของสินค้า

2.2 การเพิ่มมูลค่า/การแปรรูปผลผลิตอย่างยั่งยืน

รูปแบบ: บรรยาย + แลกเปลี่ยนแนวคิด
เนื้อหา:

• แนวทางการต่อยอดผลิตภัณฑ์จากมีด เช่น สินค้าเซตของขวัญ, มีดในกล่องบรรจุภัณฑ์ไม้/ผ้าไทย
• การจัดทำแบรนด์และบรรจุภัณฑ์ให้สอดคล้องกับตลาดสมัยใหม่
• การทำตลาดออนไลน์ และเชื่อมโยงกับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม
• การใช้แนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) เช่น การรีไซเคิลเศษเหล็ก
  วัตถุประสงค์: เพื่อเพิ่มรายได้ สร้างความยั่งยืน และลดของเสียจากกระบวนการผลิต

2.3 คู่มือมาตรฐานการผลิตและการรับรองคุณภาพ

รูปแบบ: เอกสารอธิบาย + Workshop
เนื้อหา:

• แนวทางการจัดทำคู่มือการผลิตมีดตามกระบวนการมาตรฐาน
• การควบคุมคุณภาพในแต่ละขั้นตอน เช่น การตีมีด การชุบ การลับคม
• ตัวอย่างฟอร์ม และวิธีการเก็บบันทึกข้อมูลการผลิตเพื่อการตรวจสอบย้อนหลัง
  วัตถุประสงค์: เพื่อให้ชุมชนมีเอกสารอ้างอิงและแนวทางการควบคุมคุณภาพที่ชัดเจน

2.4 มาตรฐานการผลิตและการรับรองคุณภาพ
เนื้อหา:

• การเตรียมตัวเพื่อขอรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ หรือ OTOP
• แนวทางการตรวจประเมินโดยหน่วยงานภาครัฐ
• การบริหารจัดการภายในกลุ่มให้สามารถรักษาคุณภาพได้สม่ำเสมอ
• การจัดทำระบบตรวจสอบย้อนกลับ (Traceability)
  วัตถุประสงค์: เพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้บริโภค และเตรียมความพร้อมในการเข้าสู่ตลาดสากล

ภาพประกอบ

https://drive.google.com/drive/folders/1topMRSVCpISAE4m5riuMd6S8WktBMOat?usp=drive_link

3. กระบวนการผลิตมีดอรัญญิกที่ผ่านการปรับปรุงด้วยเทคโนโลยีใหม่ /พัฒนา ออกแบบ และผลิตมีดตามการออกแบบ

กุมภาพันธ์ - พฤษภาคม 2568

กระบวนการผลิตมีดอรัญญิกที่ผ่านการปรับปรุงด้วยเทคโนโลยีการผลิตแบบใหม่  แต่คงอัตลักษณ์เดิม

ภายใต้โครงการ “อรัญญิกนิวเจน: พลังชุมชนสู่การพัฒนามีดไทยด้วยนวัตกรรม” ได้มีการพัฒนาและปรับปรุงกระบวนการผลิตมีดอรัญญิก ด้วยการผสาน ภูมิปัญญาดั้งเดิม กับ เทคโนโลยีการผลิตสมัยใหม่ โดยยังคงรักษาเอกลักษณ์และคุณค่าทางวัฒนธรรมของมีดอรัญญิกไว้ เช่น รูปทรงดั้งเดิม ลวดลาย งานตีด้วยมือ และความพิถีพิถันของช่างฝีมือในชุมชน

การปรับปรุงกระบวนการผลิตประกอบด้วย:

• การใช้เครื่องมือและเครื่องจักรที่ทันสมัยเพื่อลดข้อผิดพลาดและเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต
• การเลือกใช้วัสดุที่มีคุณภาพสูงขึ้นเช่น เหล็กกล้าชนิดพิเศษ (stainless steel/high carbon steel) ที่คงทนกว่าเดิม
• การควบคุมคุณภาพในแต่ละขั้นตอนด้วยแนวทางการผลิต เพื่อให้สินค้ามีมาตรฐานระดับสากล

การออกแบบและผลิตโดยความร่วมมือกับนักศึกษา

ภายใต้แนวคิด “การออกแบบอย่างมีส่วนร่วม”โครงการได้เปิดโอกาสให้นักศึกษาจากสถาบันการศึกษาได้เข้ามามีบทบาทร่วมในการพัฒนาและออกแบบผลิตภัณฑ์มีดจำนวน 2 แบบต้นแบบ (Prototype) โดยใช้แนวทางการผสมผสานระหว่าง

• แบบเก่า: อ้างอิงจากมีดอรัญญิกดั้งเดิมที่มีคุณค่าทางวัฒนธรรม
• แบบใหม่: มีการปรับรูปแบบให้สอดคล้องกับการใช้งานยุคใหม่ เช่น มีดเชฟ มีดสำหรับตั้งโชว์ หรือของที่ระลึก พร้อมดีไซน์ที่ร่วมสมัย

โดยนักศึกษาได้ลงพื้นที่เรียนรู้จากช่างตีมีดจริงในชุมชน ร่วมกันออกแบบ ทดลอง และพัฒนาจนได้ชิ้นงานที่มีฟังก์ชันการใช้งานจริง มีเรื่องราว (storytelling) เชิงวัฒนธรรม พร้อมบรรจุภัณฑ์ที่ส่งเสริมภาพลักษณ์ของผลิตภัณฑ์ให้สามารถเข้าถึงกลุ่มลูกค้าในเมืองและตลาดระดับสูงได้

การทดลองตลาด

มีดอรัญญิกต้นแบบทั้ง 2 ผลิตภัณฑ์ที่ได้รับการพัฒนาและออกแบบดังกล่าว ได้ถูกนำไป ทดลองจำหน่าย ณ ห้างสรรพสินค้าแฟชั่นไอส์แลนด์ ซึ่งเป็นพื้นที่เป้าหมายสำหรับการทดสอบตลาดจริง โดยมีการจัดแสดงในรูปแบบ Pop-up booth และมีการสื่อสารเรื่องราวของมีดอรัญญิกควบคู่กับการให้ข้อมูลเชิงช่าง

ผลการตอบรับจากผู้บริโภคเป็นไปในทิศทางที่ดี

• ลูกค้าชื่นชมในคุณภาพของใบมีดและดีไซน์ร่วมสมัย
• มีความสนใจใน “เรื่องเล่าชุมชน” ที่อยู่เบื้องหลังสินค้า
• ได้รับคำสั่งจองเบื้องต้นจากลูกค้าและผู้ประกอบการบางราย

สรุป

การผสานเทคโนโลยีใหม่เข้ากับภูมิปัญญาท้องถิ่น พร้อมการออกแบบร่วมกับนักศึกษา ทำให้เกิดผลิตภัณฑ์ต้นแบบที่ไม่เพียงแต่มีคุณภาพและความร่วมสมัย แต่ยังรักษา "จิตวิญญาณของมีดอรัญญิก" ไว้อย่างครบถ้วน ถือเป็นต้นแบบของการพัฒนาผลิตภัณฑ์ชุมชนที่ขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรมและการมีส่วนร่วมอย่างแท้จริง

จำนวนวิทยากรชุมชนที่สร้างความเชี่ยวชาญในเทคโนโลยี

การสร้าง "วิทยากรชุมชน": พลังความรู้จากคนในพื้นที่

หนึ่งในผลลัพธ์ที่สำคัญของโครงการ “อรัญญิกนิวเจน: พลังชุมชนสู่การพัฒนามีดไทยด้วยนวัตกรรม”คือการเกิดขึ้นของ “วิทยากรชุมชน”ซึ่งเป็นบุคคลจากชุมชนที่มีความรู้ ความเชี่ยวชาญ และประสบการณ์ตรงด้านการผลิตมีดอรัญญิก ทั้งในด้านภูมิปัญญาดั้งเดิม และกระบวนการใหม่ที่ได้รับการพัฒนาโดยเทคโนโลยีร่วมสมัย

วิทยากรชุมชนเหล่านี้ ได้เข้าร่วมกระบวนการเรียนรู้ ฝึกอบรม และทำงานร่วมกับนักวิชาการและนักศึกษาอย่างต่อเนื่อง จนสามารถถ่ายทอดความรู้ในรูปแบบการอบรม บรรยาย และสาธิตได้ด้วยตนเอง ทั้งในเชิงเทคนิคและเชิงวัฒนธรรม

บทบาทของวิทยากรชุมชน ได้แก่:

• ถ่ายทอดกระบวนการผลิตมีดอรัญญิกทั้งแบบดั้งเดิมและแบบที่ปรับปรุงด้วยเทคโนโลยี
• ให้คำแนะนำแก่กลุ่มช่างรุ่นใหม่ รวมถึงผู้สนใจจากนอกพื้นที่
• ร่วมเป็นวิทยากรในการอบรม การลงพื้นที่ และกิจกรรมของโครงการ
• เป็น “แหล่งเรียนรู้” และตัวแทนของชุมชนในการนำเสนอองค์ความรู้สู่เวทีภายนอก

การเกิดขึ้นของวิทยากรชุมชน ถือเป็นกลไกสำคัญในการ สืบทอดองค์ความรู้ และสร้างความยั่งยืนให้กับชุมชนอรัญญิก เพราะเป็นการยืนยันว่า ชุมชนสามารถลุกขึ้นมาบริหารจัดการความรู้ของตนเองได้โดยไม่ต้องพึ่งพาภายนอกอย่างต่อเนื่อง เป็นการพัฒนาคนจากภายใน และกระจายองค์ความรู้ต่อไปได้อย่างแท้จริง

จำนวน 2 ท่านได้แก่

1. นายพยงค์ ทรัพย์มีชัย

2. นายวินัย รวยเจริญ

ภาพประกอบ

https://drive.google.com/drive/folders/19wubUuKoDCJE0jmoBELUl99yyW98zGTR?usp=sharing

4. คู่มือและการทำมาตรฐานในการตรวจคุณภาพ/ผลิตคู่มือการตรวจสอบมาตรฐานคุณภาพ

ภายใต้การดำเนินงานของโครงการ ได้มีการจัดทำ “คู่มือการตรวจสอบมาตรฐานคุณภาพมีดอรัญญิก”ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญในการยกระดับกระบวนการผลิตให้มีมาตรฐานสากล สามารถตรวจสอบย้อนกลับ และสร้างความเชื่อมั่นให้แก่ผู้บริโภคได้อย่างเป็นระบบ

ขณะนี้อยู่ในขั้นตอนของการจัดทำร่างคู่มือโดยเนื้อหาในคู่มือครอบคลุม

• ขั้นตอนการผลิตมีดในแต่ละเฟส (ตั้งแต่การเลือกวัสดุ การตี การลับ การชุบ และการประกอบ)
• วิธีตรวจสอบคุณภาพ เช่น ความคม ความแข็งแรง ความสมดุลของมีด ลักษณะด้าม และการเก็บงาน
• แนวทางการเก็บข้อมูลการผลิต การตรวจซ้ำ และการควบคุมคุณภาพภายในกลุ่ม
• ตัวอย่างฟอร์มการประเมิน และการรับรองเบื้องต้นภายในชุมชน

ที่สำคัญ กระบวนการจัดทำคู่มือนี้ เน้นการมีส่วนร่วมของชุมชนผู้ผลิตมีดอรัญญิกอย่างจริงจัง โดยมีการลงพื้นที่พูดคุยกับช่างตีมีดรุ่นเก่าและรุ่นใหม่ เพื่อรับฟัง ความคิดเห็น ข้อเสนอแนะ และประสบการณ์จริง ที่เกี่ยวกับการควบคุมคุณภาพและข้อจำกัดในการทำงานจริง

การรับฟังความเห็นจากคนในพื้นที่ช่วยให้คู่มือไม่เพียงแต่ “ถูกต้องตามหลักเทคนิค” แต่ยัง “สอดคล้องกับบริบทและวิธีทำงานจริงของชุมชน” ซึ่งจะช่วยให้สามารถนำไปใช้ได้จริงในกลุ่มผลิตมีด และต่อยอดสู่กระบวนการขอรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์ชุมชน หรือมาตรฐานอื่น ๆ ได้ในอนาคต