เครือข่ายส่งเสริมธุรกิจเทคโนโลยีและนวัตกรรม
กปว.#
เทคโนโลยีพร้อมถ่ายทอด
ปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนคือผลิตภัณฑ์หนึ่งที่น่าสนใจต่อการมาใช้ในระบบการเกษตรอินทรีย์ เนื่องจากปุ๋ยหมักนั้นเกิดขึ้นจากกิจกรรมการย่อยของไส้เดือนร่วมกับจุลินทรีย์ที่อยู่ในลำไส้ของไส้เดือน โดยได้จากกระบวนการผลิตปุ๋ยหมักจากขยะอินทรีย์ชนิดต่างๆ ที่นำมาใช้เป็นแหล่งของวัตถุดิบในการเพาะเลี้ยงผลผลิตสุดท้ายจะได้ปุ๋ยหมักที่มีลักษณะดีเยี่ยม คือ จะเป็นเม็ดร่วนละเอียด มีสีน้ำตาล โปร่งเบา ซึ่งผลจากการย่อยสลายขยะอินทรีย์ที่ไส้เดือนดูดกินเข้าไปภายในลำไส้ และด้วยกิจกรรมของจุลินทรีย์ที่อยู่ในลำไส้และน้ำย่อยของไส้เดือนดินจะช่วยให้ธาตุอาหารหลายๆ ชนิดที่อยู่ในเศษอินทรีย์มีแอมโมเนียม และฟอสฟอรัสในรูปแบบที่เป็นประโยชน์ โพแทสเซียมในรูปที่แลกเปลี่ยนได้เลย และนอกจากนี้ยังมีส่วนประกอบของธาตุอาหารพืชชนิดอื่น และจุลินทรีย์หลายชนิดที่เป็นประโยชน์ต่อดิน รวมทั้ง สารควบคุมการเจริญเติบโตของพืชหลายชนิดที่เกิดจากกิจกรรมของจุลินทรีย์ในลำไส้ของไส้เดือนดิน ดังนั้นเมื่อใส่ปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนดินให้กับต้นพืช ปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนดินก็จะค่อยๆ ปลดปล่อยไนโตรเจนในรูปที่พร้อมให้ต้นพืชนำไปใช้ได้เลย นอกจากนี้ปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนที่ได้จะมีธาตุอาหารพืชอยู่มากกว่าแหล่งปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยคอกชนิดอื่นๆ ด้วย (Edwards and Bohlen, 1996) การใช้ปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนและน้ำหมักมูลไส้เดือนในการปลูกพืชจะส่งผลให้ดินมีโครงสร้างดีขึ้นโดยทำให้ดินกักเก็บความชื้นได้มากขึ้น มีความโปร่งร่วนซุยรากพืชสามารถชอนไชและแพร่กระจายได้กว้าง ดินมีการระบายน้ำและอากาศได้ดี รากพืชสามารถสร้างเอนไซม์ที่เป็นประโยชน์ต่อพืชได้เพิ่มขึ้น นอกจากนี้จุลินทรีย์ในดินที่ปนออกมากับมูลของไส้เดือนยังสามารถสร้างเอนไซม์ฟอสฟอเตสได้อีกด้วยซึ่งจะมีส่วนช่วยเพิ่มปริมาณฟอสฟอรัสในดินให้สูงขึ้นได้ (อานัฐ ตันโช, 2548) การเกษตรระบบการผลิตเชิงอินทรีย์นี้เชื่อว่าจะทำให้ดินกลับมาอุดมสมบูรณ์ดังเดิม ระบบนิเวศ และความหลากหลายทางชีวภาพจะกลับมาสู่ระบบอีกครั้ง นอกจากนั้นผลกระทบที่สำคัญคือการกลับมาสู่ความสุขของเกษตรกรและครอบครัวรวมทั้งผู้บริโภคนั่นก็คือคนไทยทั้งประเทศที่จะห่างไกลจากสารเคมีและการเจ็บป่วยจากการปนเปื้อนทางเคมี อย่างไรก็ตามการเพาะเลี้ยงไส้เดือนเพื่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุดนั้นสิ่งที่ต้องคำนึงอย่างยิ่งคือวัสดุที่นำมาใช้ในการเพาะเลี้ยงไส้เดือน เนื่องจากเศษวัสดุที่นำมาเพาะเลี้ยงจะมีคุณสมบัติทางเคมีที่แตกต่างกัน อาจส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพการผลิตไส้เดือนและส่งผลต่อประสิทธิภาพของปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนได้ ดังนั้นงานวิจัยนี้จึงมุ่งเน้นการศึกษาการใช้เศษวัสดุที่เหมาะสมต่อการนำมาเพาะเลี้ยงไส้เดือน โดยติดตามการเปลี่ยนแปลงประชากรของไส้เดือนและธาตุอาหารที่พบในปุ๋ยหมักมูลไส้เดือนหลังจากการเพาะเลี้ยง เพื่อเป็นแนวทางในการเลือกใช้เศษวัสดุมาเพาะเลี้ยงไส้เดือนให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุด และเหมาะแก่การนำไปใช้ประโยชน์ในภาคการเกษตรอย่างยั่งยืนต่อไปในอนาคต
