กปว. #กองส่งเสริมและประสานเพื่อประโยชน์ทางวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

คำสำคัญ : แผนววน. จังหวัดชายแดนใต้ อว.ส่วนหน้า สกสว.

โครงการการบูรณาการงานวิจัยและการใช้ประโยชน์จากผลการวิจัย เพื่อการแก้ปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ : สถานภาพของงาน ววน. และโจทย์วิจัยในอนาคต

ปัญหาความขัดแย้งในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใตัปรากฏขึ้นนับตั้งแต่ ปี 2547 เป็นต้นมา นับเป็นเวลา 20 ปี มาแล้ว แม้ว่าสถิติความรุนแรงทางกายภาพ-ทางการทหารจะลดลง แต่ความขัดแย้งดูจะยังไม่มีท่าทีจะคลี่คลาย อีกทั้งยังแสดงให้เห็นผลกระทบเชิงลึกที่เกิดขึ้น ซึ่งเกี่ยวเนื่องจากปัญหาความขัดแย้ง ดังเช่น ปัญหาความ ยากจน ปัญหายาเสพติด ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญในพื้นที่จังหวัดชายแดนใต้ เป็นต้น

รัฐบาลให้ความสำคัญกับปัญหาในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้เป็นอย่างยิ่ง โดยสภาผู้แทนราษฎรได้แต่งตั้ง คณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อพิจารณาศึกษา และเสนอแนวทางการส่งเสริมกระบวนการ สร้างสันติภาพ เพื่อแก้ไขปัญหาความขัดแย้งในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ เพื่อศึกษาและจัดทำข้อเสนอเรื่องนี้ เป็นการเฉพาะ โดย คณะกรรมาธิการฯ ได้เชิญหน่วยงานในกระทรวง อว. ได้แก่ สกสว. วช. บพท. ไปให้ข้อมูลงานวิจัยและแนวทางการนำงานวิจัยไปใช้ประโยชน์ โดยเฉพาะในประเด็นการแก้ไขปัญหาความขัดแย้ง ลดความรุนแรง และสร้างสันติภาพ

สำหรับหน่วยงานส่วนงานภาครัฐที่ทำหน้าที่ขับเคลื่อนการแก้ปัญหาโดยตรงคือ ศูนย์อำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต้ (ศอ.บต.) และได้ขอรับการการสนับสนุนด้านการวิจัย จาก สกสว. เพื่อการแก้ปัญหาและการพัฒนาจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดย ศอ.บต. จะเป็นหน่วยงานที่นำงานวิจัยจากระบบ ววน. ไปขยายผลและใช้ประโยชน์ในพื้นที่ต่อไป

อย่างไรก็ตาม จากการสำรวจงานวิจัยในระบบ ววน. พบว่า งานวิจัยในประเด็นจังหวัดชายแดนภาคใต้ เกือบทั้งหมดมีทิศทางที่มุ่งเน้นไปที่ประเด็นการพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนให้ดีขึ้นเป็นหลัก (well-being) ทั้งงานวิจัย Fundamental Fund (FF) และ Strategic Fund (SF) ทั้งในด้านการแก้ปัญหาความยากจน การพัฒนาคุณภาพการศึกษา การยกระดับผลผลิตทางการเกษตร การพัฒนาการท่องเที่ยวบนฐานอัตลักษณ์ เป็นต้น ขณะที่ในด้านการการแก้ไขปัญหาด้านความขัดแย้ง ความรุนแรง และการสร้างสันติภาพ พบว่า มีงานวิจัยน้อยมาก แม้ว่าแผนด้าน ววน. ปี 2566 – 2570 จะมีแผนงาน P14 (S2) พัฒนานโยบายและต้นแบบ เพื่อสร้างสังคมไทยไร้ความรุนแรงฯ แต่ก็ยังพบว่า ยังไม่มีงานวิจัยที่เจาะประเด็นความรุนแรงและความขัดแย้งในจังหวัดชายแดนภาคใต้โดยตรงมากนัก ภายใต้แผนงานนี้ ทำให้งานวิจัยไม่สามารถตอบโจทย์ความต้องการของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการแก้ปัญหาอย่างเข้าใจพลวัตความขัดแย้งและความรุนแรงได้อย่างลึกซึ้ง และทันต่อสถานการณ์

จึงนับว่าเป็น Gap สำคัญที่กระทรวง อว. (โดยเฉพาะ สกสว. และหน่วยบริหารจัดการทุน รวมถึง สป.อว. ซึ่งเป็นหน่วยกำหนดนโยบาย) ต้องพิจารณาหาแนวทางในการสนับสนุนงานวิจัยในด้านนี้ให้มากขึ้น

โครงการนี้จึงมีวัตถุประสงค์ ดังนี้

- เพื่อวิเคราะห์สถานะของผลการวิจัยและการใช้ประโยชน์จากผลงานวิจัยในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้

- เพื่อรับฟังความต้องการและโจทย์วิจัยจากพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ทั้งมิติด้าน Well-being และมิติด้านความขัดแย้ง ความรุนแรง และสันติภาพ ทั้งจากภาครัฐ ภาควิชาการ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และภาคประชาสังคม

- เพื่อกำหนดกรอบและทิศทางการสนับสนุนงานวิจัยในจังหวัดชายแดนภาคใต้ทั้งในด้าน well-being และด้านการจัดการความขัดแย้ง การลดความรุนแรง และการสร้างสันติภาพ

- เพื่อเป็นประโยชน์ต่อการออกแบบระบบและกลไกการบูรณาการงานวิจัยทั้งภายในระบบ ววน. และระหว่างระบบ ววน. กับหน่วยงานที่ภาคปฏิบัติที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้องค์ความรู้จากการวิจัยได้ถูกนำไปใช้ประโยชน์ในการแก้ปัญหาที่ยืดยื้อเรื้อรังมาอย่างยาวนานได้มากที่สุด

Timeline การดำเนินโครงการ