กปว. #กองส่งเสริมและประสานเพื่อประโยชน์ทางวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

คำสำคัญ : Design

ตอนที่ 1 Design Thinking

ศาสตร์และศิลป์แห่งการออกแบบเพื่อตอบโจทย์ความต้องการที่แท้จริง

ในโลกที่เต็มไปด้วยปัญหาซับซ้อนและความต้องการที่หลากหลาย การพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือบริการที่ตอบโจทย์ผู้ใช้อย่างแท้จริงเป็นความท้าทายที่สำคัญ Design Thinking หรือกระบวนการคิดเชิงออกแบบ คือเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้เราเข้าใจปัญหา ค้นพบโอกาส และพัฒนาโซลูชันที่ไม่เพียงแต่แก้ปัญหาได้ แต่ยังสร้างประสบการณ์ที่มีความหมายให้กับผู้ใช้อีกด้วยครับ

เข้าใจ Design Thinking จากรากฐาน

Design Thinking เป็นกระบวนการแก้ปัญหาที่มีมนุษย์เป็นศูนย์กลาง (Human-Centered) โดยเน้นการเข้าใจผู้ใช้อย่างลึกซึ้ง การตั้งคำถาม การระดมความคิด การสร้างต้นแบบ และการทดสอบแนวคิด กระบวนการนี้ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในวงการออกแบบเท่านั้น แต่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ในทุกสาขาอาชีพและการแก้ปัญหาทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนาผลิตภัณฑ์ บริการ กระบวนการทำงาน หรือแม้แต่การแก้ปัญหาทางสังคมครับ

ตามภาพที่เห็น กระบวนการ Design Thinking ประกอบด้วย 5 ขั้นตอนหลักในวงจรสีแดง ได้แก่ Empathize User Need (เข้าใจความต้องการของผู้ใช้), Research Observe (วิจัยและสังเกตการณ์), Discover Insight (ค้นพบข้อมูลเชิงลึก), Ideate Concepts (ระดมความคิดสร้างสรรค์), และ Hypothesis (สร้างสมมติฐาน) โดยมีการทดลอง (Experiment) และปรับปรุงสมมติฐาน (Revise Hypothesis) เป็นวงจรย่อยภายใน ทั้งหมดนี้อยู่ภายใต้กรอบของ "Pain Point" หรือจุดปวดของผู้ใช้ที่ต้องการการแก้ไขครับ

วิเคราะห์แต่ละขั้นตอนของ Design Thinking

1. Empathize User Need: การเข้าใจผู้ใช้อย่างลึกซึ้ง

การเข้าใจผู้ใช้คือหัวใจสำคัญของ Design Thinking โดยเราต้องก้าวออกจากกรอบความคิดของตัวเองและพยายามมองโลกผ่านสายตาของผู้ใช้ให้ได้

ตัวอย่างเช่น บริษัทผลิตเครื่องใช้ไฟฟ้าแห่งหนึ่งต้องการพัฒนาเครื่องซักผ้ารุ่นใหม่ แทนที่จะเริ่มต้นจากการพัฒนาเทคโนโลยีล้ำสมัย ทีมงานเลือกที่จะเข้าไปสังเกตการณ์ในบ้านของกลุ่มเป้าหมาย พูดคุยกับครอบครัวที่ใช้เครื่องซักผ้าเป็นประจำ และพบว่าปัญหาหลักของผู้ใช้ไม่ใช่เรื่องประสิทธิภาพการซัก แต่เป็นเรื่องของพื้นที่ตากผ้าที่ไม่เพียงพอในคอนโดมิเนียม การค้นพบนี้นำไปสู่การพัฒนาเครื่องซักผ้าที่มีฟังก์ชันอบแห้งในตัวที่ประหยัดพลังงานและใช้พื้นที่น้อย

เทคนิคการเข้าใจผู้ใช้:

• การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview): การพูดคุยแบบตัวต่อตัวเพื่อเข้าใจความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมของผู้ใช้

• การสังเกตการณ์ (Observation): การดูพฤติกรรมการใช้งานจริงในสภาพแวดล้อมจริง

• การติดตามผู้ใช้ (Shadowing): การติดตามผู้ใช้ในชีวิตประจำวันเพื่อเข้าใจบริบทการใช้งาน

• Journey Mapping: การจำลองเส้นทางประสบการณ์ของผู้ใช้ตั้งแต่ต้นจนจบ

2. Research Observe: การวิจัยและสังเกตการณ์

ขั้นตอนนี้เน้นการรวบรวมข้อมูลอย่างเป็นระบบเพื่อทำความเข้าใจกับสถานการณ์ บริบท และความต้องการของผู้ใช้อย่างลึกซึ้ง

ตัวอย่างเช่น ธนาคารแห่งหนึ่งต้องการปรับปรุงประสบการณ์การใช้งานแอปพลิเคชันมือถือ ทีมงานไม่เพียงแค่สำรวจความคิดเห็นของลูกค้าเท่านั้น แต่ยังเก็บข้อมูลการใช้งานจริง สังเกตการณ์ลูกค้าที่กำลังใช้แอปพลิเคชัน ศึกษาจากข้อมูลการใช้งาน (Usage Data) และวิเคราะห์ความคิดเห็นจากช่องทาง Social Media จนพบว่าลูกค้าส่วนใหญ่มักสับสนกับเมนูที่ซับซ้อนและประสบปัญหาในการค้นหาฟังก์ชันการโอนเงินแบบต่างๆ ซึ่งเป็นฟังก์ชันที่ใช้บ่อยที่สุด

เทคนิคการวิจัยและสังเกตการณ์:

• การวิเคราะห์บริบท (Contextual Inquiry): การเก็บข้อมูลในสภาพแวดล้อมการใช้งานจริง

• การวิเคราะห์คู่แข่ง (Competitive Analysis): การศึกษาผลิตภัณฑ์หรือบริการคู่แข่งเพื่อหาจุดแข็งและจุดอ่อน

• การวิเคราะห์ข้อมูลการใช้งาน (Usage Analytics): การใช้ข้อมูลจริงจากการใช้งานเพื่อเข้าใจพฤติกรรมผู้ใช้

• การสำรวจทางชาติพันธุ์วรรณา (Ethnographic Research): การศึกษาวัฒนธรรมและบริบททางสังคมที่ส่งผลต่อการใช้งาน

3. Discover Insight: การค้นพบข้อมูลเชิงลึก

จากข้อมูลที่รวบรวมได้ในขั้นตอนก่อนหน้า เราจะนำมาวิเคราะห์เพื่อค้นหาข้อมูลเชิงลึก (Insight) ที่จะนำไปสู่โอกาสในการสร้างนวัตกรรมครับ

ตัวอย่างเช่น บริษัทผลิตอาหารสำเร็จรูปพบว่าลูกค้าต้องการอาหารที่ปรุงง่ายและรวดเร็ว แต่ข้อมูลเชิงลึกที่ค้นพบคือคนรุ่นใหม่ไม่ได้อยากกินอาหารสำเร็จรูปเพราะกลัวสารเคมี แต่พวกเขาไม่มีเวลาทำอาหาร และรู้สึกผิดเมื่อต้องสั่งอาหารเดลิเวอรี่บ่อยๆ เพราะทั้งไม่ประหยัดและไม่มั่นใจในคุณภาพวัตถุดิบ insight นี้นำไปสู่การพัฒนาชุดอาหารสำเร็จรูปที่มีวัตถุดิบสดมาให้พร้อม มีขั้นตอนการปรุงที่ง่ายไม่กี่ขั้นตอน ทำให้ผู้บริโภครู้สึกว่าพวกเขาได้ทำอาหารเอง แต่ไม่ต้องเสียเวลากับการเตรียมวัตถุดิบ

เทคนิคการค้นพบข้อมูลเชิงลึก:

• Affinity Diagram: การจัดกลุ่มข้อมูลเพื่อหาความเชื่อมโยงและแพทเทิร์น

• Why-Why Analysis: การถามคำถาม "ทำไม" ซ้ำๆ เพื่อเข้าถึงรากของปัญหา

• Empathy Map: การจำลองความคิด ความรู้สึก การพูด และการกระทำของผู้ใช้เพื่อเข้าใจแรงจูงใจที่แท้จริง

• Problem Statement: การนิยามปัญหาให้ชัดเจนในรูปแบบ "ผู้ใช้ต้องการ... เพื่อที่จะ..."

4. Ideate Concepts: การระดมความคิด

เมื่อเข้าใจปัญหาและโอกาสแล้ว ถึงเวลาของการระดมความคิดเพื่อสร้างแนวคิดและโซลูชันที่หลากหลาย โดยไม่ปิดกั้นความคิดสร้างสรรค์ครับ

ตัวอย่างเช่น โรงพยาบาลแห่งหนึ่งพบว่าเด็กๆ มักกลัวและเครียดเมื่อต้องเข้ารับการตรวจเอกซเรย์ ทีมงานจึงจัดการประชุมระดมสมองโดยเชิญทั้งแพทย์ พยาบาล นักจิตวิทยาเด็ก นักออกแบบ และผู้ปกครอง มาร่วมกันคิดวิธีลดความกลัวของเด็ก ผลลัพธ์คือแนวคิดการปรับห้องเอกซเรย์ให้เป็นธีมการผจญภัยใต้ท้องทะเล โดยเครื่องเอกซเรย์ถูกตกแต่งให้เหมือนยานสำรวจใต้น้ำ มีการเล่าเรื่องว่าเด็กๆ กำลังเข้าร่วมภารกิจพิเศษ และมีการให้รางวัลเป็น "เหรียญนักสำรวจกล้า" เมื่อเสร็จสิ้นการตรวจ ทำให้เด็กๆ รู้สึกตื่นเต้นแทนที่จะกลัว

เทคนิคการระดมความคิด:

• Brainstorming: การระดมความคิดโดยไม่มีการวิจารณ์หรือตัดสินในช่วงแรก

• Crazy 8s: การร่างแนวคิด 8 ไอเดียภายในเวลาที่จำกัด เพื่อกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์

• Mind Mapping: การเชื่อมโยงความคิดในรูปแบบแผนผังความคิด

• SCAMPER: การใช้เทคนิคการตั้งคำถามเพื่อปรับปรุงแนวคิดที่มีอยู่ (Substitute, Combine, Adapt, Modify, Put to other use, Eliminate, Reverse)

5. Hypothesis: การสร้างสมมติฐาน

ขั้นตอนสุดท้ายของวงจรหลักคือการนำแนวคิดที่ได้มาพัฒนาเป็นสมมติฐานที่สามารถทดสอบได้ โดยตั้งคำถามว่า "ถ้าเราทำแบบนี้ จะเกิดผลอย่างไร"

ตัวอย่างเช่น สตาร์ทอัพด้านฟิตเนสมีสมมติฐานว่า "หากเราสร้างแอปพลิเคชันที่มีระบบคอมมูนิตี้ให้ผู้ใช้ได้แข่งขันและแชร์ผลลัพธ์การออกกำลังกายกับเพื่อน ผู้ใช้จะมีแรงจูงใจในการออกกำลังกายสม่ำเสมอมากขึ้น" สมมติฐานนี้นำไปสู่การพัฒนาฟีเจอร์คอมมูนิตี้และระบบการแข่งขันในแอปพลิเคชัน

เทคนิคการสร้างสมมติฐาน

• Hypothesis Statements: การเขียนสมมติฐานในรูปแบบ "เราเชื่อว่า [การกระทำ X] จะทำให้เกิด [ผลลัพธ์ Y] เพราะ [เหตุผล Z]"

• Impact/Effort Matrix: การจัดลำดับแนวคิดตามผลกระทบและความพยายามที่ต้องใช้

• Value Proposition Canvas: การระบุคุณค่าที่จะส่งมอบให้กับผู้ใช้และวิธีการที่จะบรรลุเป้าหมายนั้น

• Business Model Canvas: การวิเคราะห์แนวคิดในมุมมองของโมเดลธุรกิจ

วงจรการทดลองและปรับปรุง

จากภาพจะเห็นว่ามีวงจรย่อยของ "Experiment" (การทดลอง) และ "Revise Hypothesis" (การปรับปรุงสมมติฐาน) ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของ Design Thinking ที่เน้นการทดสอบแนวคิดอย่างรวดเร็วและการเรียนรู้จากข้อผิดพลาด

ในการทดลอง เราจะสร้างต้นแบบ (Prototype) ที่สามารถจับต้องได้เพื่อนำไปทดสอบกับผู้ใช้จริง โดยไม่จำเป็นต้องสมบูรณ์แบบ แต่ต้องสามารถสื่อสารแนวคิดหลักได้

ตัวอย่างเช่น บริษัทเฟอร์นิเจอร์ต้องการพัฒนาโซฟาที่ปรับเปลี่ยนรูปแบบได้ตามความต้องการ แทนที่จะสร้างโซฟาจริงซึ่งต้องใช้เวลาและต้นทุนสูง พวกเขาเลือกที่จะใช้กล่องกระดาษ โฟม และผ้าคลุมมาสร้างเป็นโมเดลอย่างง่ายเพื่อทดสอบแนวคิด จากนั้นให้ผู้ใช้ทดลองปรับเปลี่ยนรูปแบบและสังเกตปฏิกิริยา ทำให้พบว่าผู้ใช้ส่วนใหญ่ต้องการความง่ายในการปรับเปลี่ยนและไม่ต้องการเสียเวลามากนัก นำไปสู่การออกแบบใหม่ที่เน้นการใช้โมดูลที่ล็อคเข้าด้วยกันง่ายๆ ด้วยแม่เหล็ก

เทคนิคการทดลอง

• Paper Prototyping: การสร้างต้นแบบด้วยกระดาษอย่างง่ายๆ

• Wizard of Oz: การจำลองการทำงานของระบบโดยใช้คนควบคุมเบื้องหลัง

• Role Playing: การแสดงบทบาทสมมติเพื่อจำลองสถานการณ์การใช้งาน

• A/B Testing: การเปรียบเทียบประสิทธิภาพของต้นแบบ 2 แบบ

การปรับปรุงสมมติฐานเป็นขั้นตอนที่นำข้อมูลจากการทดลองมาวิเคราะห์และปรับปรุงแนวคิด ซึ่งอาจนำไปสู่การกลับไปเริ่มต้นกระบวนการใหม่หรือการพัฒนาต่อยอดจากแนวคิดเดิม

Design Thinking ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในโลกของธุรกิจหรือการออกแบบผลิตภัณฑ์เท่านั้น แต่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ด้วย

ตัวอย่างเช่น คุณพ่อคนหนึ่งพบว่าลูกไม่ชอบทานผัก เขาจึงใช้กระบวนการ Design Thinking โดยเริ่มจากการสังเกตและพูดคุยกับลูกอย่างลึกซึ้ง จนค้นพบว่าลูกไม่ชอบรสชาติและเนื้อสัมผัสของผักมากกว่าตัวผักเอง เขาจึงทดลองปรุงผักในรูปแบบต่างๆ และพบว่าการทำผักทอดกรอบและใส่ซอสที่ลูกชอบทำให้ลูกยอมทานผักมากขึ้น จากนั้นเขาค่อยๆ ปรับเปลี่ยนวิธีการปรุงให้มีความหลากหลายมากขึ้น จนในที่สุดลูกก็ยอมรับการทานผักในรูปแบบอื่นๆ ได้

Design Thinking เป็นทั้งกระบวนการและวิธีคิดที่ช่วยให้เราเข้าใจปัญหาอย่างลึกซึ้ง ค้นพบโอกาสที่ซ่อนอยู่ และพัฒนาโซลูชันที่ตอบโจทย์ความต้องการของผู้ใช้อย่างแท้จริง โดยมีหัวใจสำคัญอยู่ที่การเข้าใจมนุษย์ การคิดสร้างสรรค์ และการทดลองอย่างรวดเร็ว

ไม่ว่าคุณจะเป็นนักธุรกิจ นักออกแบบ นักการศึกษา หรือเพียงแค่คนที่ต้องการแก้ไขปัญหาในชีวิตประจำวัน Design Thinking สามารถเป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการสร้างสรรค์โซลูชันที่มีความหมายและสร้างการเปลี่ยนแปลงในเชิงบวก

ท้ายที่สุดแล้ว Design Thinking ไม่ใช่เพียงแค่เครื่องมือหรือกระบวนการ แต่เป็นวิธีคิดที่ให้ความสำคัญกับการเข้าใจความต้องการของมนุษย์ การเห็นอกเห็นใจ และการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์ ซึ่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ในทุกบริบทของชีวิตครับ

ด้วยรัก

อ.เก้

เขียนโดย : นายเอกพงศ์ มุสิกะเจริญ สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม : ekapong@mhesi.go.th

ตอนที่ 2 : LEAN เมื่อต้องวิ่งเร็วและล้มแล้วลุกไว

คุณเคยไหม? ที่ทุ่มเทเวลาหลายเดือนพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่คิดว่า "สมบูรณ์แบบ" แต่พอออกสู่ตลาดกลับพบว่า... ไม่มีใครต้องการมัน

นี่คือปัญหาใหญ่ที่ Lean UX (Lean User Experience) มาช่วยแก้ไข โดยวางอยู่บนแนวคิดของ Lean Startup ที่ว่า "อย่าเสียเวลาสร้างสิ่งที่ไม่มีใครต้องการครับ "

Lean UX คืออะไร? และทำไมมันถึงสำคัญในโลกธุรกิจยุคนี้

Lean UX คือกระบวนการที่รวมหลักการของ Lean Startup มาผสานกับการออกแบบประสบการณ์ผู้ใช้ (UX) โดยมุ่งเน้นที่การสร้าง, วัดผล และเรียนรู้อย่างรวดเร็ว แทนที่จะใช้เวลานานในการวางแผนหรือออกแบบอย่างละเอียดก่อนเริ่มต้นพัฒนาครับ

หัวใจสำคัญของ Lean UX คือการลดความสูญเปล่า (waste) ด้วยการทดสอบสมมติฐานกับผู้ใช้จริงโดยเร็วที่สุด เพื่อให้ได้ข้อมูลย้อนกลับที่จะนำมาปรับปรุงผลิตภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง

จาก Design Thinking สู่ Lean UX: ความเชื่อมโยงที่ลงตัว

หากสังเกตจากภาพ คุณจะเห็นว่า Design Thinking (สีแดง) และ Lean UX (สีน้ำเงิน) มีความเชื่อมโยงกันอย่างลงตัว

Design Thinking เริ่มจากการเข้าใจความต้องการของผู้ใช้ (Empathize) ผ่านการวิจัยและสังเกตการณ์ (Research/Observe) นำไปสู่การค้นพบข้อมูลเชิงลึก (Discover Insight) และสร้างแนวคิด (Ideate Concepts) จนได้สมมติฐาน (Hypothesis) ที่น่าสนใจครับ

จากนั้น Lean UX จะรับไม้ต่อด้วยการนำสมมติฐานมาทดสอบผ่านการทดลอง (Experiment) และสร้าง (Build) MVP (Minimum Viable Product) หรือผลิตภัณฑ์ที่มีคุณสมบัติขั้นต่ำที่จำเป็น เพื่อทดสอบความเหมาะสมระหว่างผลิตภัณฑ์กับตลาด (Product/Market Fit) ครับ

หลักการสำคัญของ Lean UX ที่คุณควรรู้

1. เริ่มจากสมมติฐาน ไม่ใช่ข้อกำหนด (Requirements) แทนที่จะเริ่มต้นด้วยรายการคุณสมบัติยาวเหยียด Lean UX เริ่มจากชุดสมมติฐานที่ว่า "เราเชื่อว่า..." ซึ่งจะถูกทดสอบในภายหลัง

2. สร้าง MVP เพื่อเรียนรู้ ไม่ใช่เพื่อเปิดตัว MVP ไม่ใช่ผลิตภัณฑ์ที่ไม่สมบูรณ์ แต่เป็นเครื่องมือที่จะช่วยให้เราเรียนรู้ว่า สมมติฐานของเราถูกหรือผิด

3. ใช้วงจร Build-Measure-Learn สร้าง MVP อย่างรวดเร็ว วัดผลผ่านข้อมูลและการติดตามพฤติกรรมผู้ใช้ และเรียนรู้จากข้อมูลที่ได้รับ

4. ทำงานเป็นทีมแบบ Cross-functional นักออกแบบ นักพัฒนา และผู้จัดการผลิตภัณฑ์ทำงานร่วมกันตั้งแต่เริ่มต้น ไม่แยกส่วนกัน

5. ลดงานที่ไม่จำเป็น (Waste) ลดการสร้างเอกสาร wireframes หรือข้อกำหนดที่มากเกินความจำเป็น

เทคนิคการทำ Lean UX ที่นำไปใช้ได้จริง

เทคนิคที่ 1: การเขียนสมมติฐานแบบ Hypothesis Statement

แทนที่จะเขียนว่า "เราต้องการสร้างฟีเจอร์ X" ให้เขียนในรูปแบบนี้

+++++++

เราเชื่อว่า [การทำสิ่งนี้]

จะส่งผลให้ [ผลลัพธ์ที่คาดหวัง]

เราจะรู้ว่าประสบความสำเร็จเมื่อ [ตัวชี้วัด]

+++++++

ตัวอย่าง: "เราเชื่อว่าการเพิ่มปุ่ม 'สั่งซื้อซ้ำ' จะช่วยเพิ่มยอดสั่งซื้อซ้ำ 20% เราจะรู้ว่าประสบความสำเร็จเมื่อเห็นอัตราการสั่งซื้อซ้ำเพิ่มขึ้นใน 2 สัปดาห์หลังจากเปิดใช้งานฟีเจอร์"

เทคนิคนี้ช่วยให้ทีมมีเป้าหมายชัดเจนและวัดผลได้ ทำให้ไม่หลงทางครับ

เทคนิคที่ 2: MVP ทำได้หลายรูปแบบ ไม่จำเป็นต้องเป็นโค้ด

MVP มีได้หลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับสิ่งที่คุณต้องการทดสอบ:

• Landing Page Test: สร้างหน้าเว็บเพียงหน้าเดียวที่อธิบายผลิตภัณฑ์และวัดผลว่ามีคนสนใจมากแค่ไหน

• Wizard of Oz: ให้คนจริงทำงานเบื้องหลังแทนระบบอัตโนมัติ (ผู้ใช้คิดว่าใช้ระบบ แต่จริงๆ มีคนทำงานให้)

• Concierge MVP: ให้บริการลูกค้าแบบตัวต่อตัวก่อนสร้างระบบอัตโนมัติ

ตัวอย่างจริง: Zappos เริ่มต้นโดยนิค สวินเมิร์น ไม่ได้สร้างคลังสินค้าขนาดใหญ่ตั้งแต่แรก แต่เขาถ่ายรูปรองเท้าในร้านใกล้บ้านมาโพสต์บนเว็บไซต์ เมื่อมีคนสั่งซื้อ เขาจะไปซื้อรองเท้าจากร้านและส่งต่อให้ลูกค้า เป็นการทดสอบว่าคนสนใจซื้อรองเท้าออนไลน์จริงหรือไม่ โดยไม่ต้องลงทุนมหาศาล

เทคนิคที่ 3: Design Studio ระดมความคิดแบบมีโครงสร้าง

Design Studio เป็นเทคนิคที่ช่วยให้ทีมสร้างแนวคิดร่วมกันอย่างรวดเร็ว

1. ให้ทีมทั้งหมด (รวมถึงนักพัฒนา ผู้จัดการผลิตภัณฑ์) วาดแนวคิดของตัวเองในเวลาที่จำกัด (5-10 นาที)

2. แต่ละคนนำเสนอแนวคิดของตนในเวลาสั้นๆ (1-2 นาที)

3. ทีมให้ข้อเสนอแนะอย่างรวดเร็ว (2-3 นาที)

4. รวมแนวคิดที่ดีที่สุดและสร้างโซลูชั่นร่วมกัน

วิธีนี้ช่วยให้ได้ไอเดียหลากหลาย ทุกคนมีส่วนร่วม และตัดสินใจได้เร็วขึ้น!

ตัวอย่างของ Spotify กับการใช้ Lean UX เพื่อสร้างนวัตกรรม

Spotify เป็นตัวอย่างที่ดีของการนำ Lean UX มาใช้ในองค์กรขนาดใหญ่ ด้วยโมเดลทีมแบบ "Squad" ที่ทำงานคล้ายสตาร์ทอัพเล็กๆ ภายในองค์กรใหญ่

เมื่อ Spotify ต้องการทดสอบฟีเจอร์ "Discover Weekly" พวกเขาไม่ได้เริ่มจากการพัฒนาระบบแนะนำเพลงที่ซับซ้อนตั้งแต่แรก แต่ใช้วิธีการแบบ MVP:

1. สมมติฐาน: "เราเชื่อว่าการแนะนำเพลงที่ปรับให้เหมาะกับรสนิยมของผู้ใช้แต่ละคนจะเพิ่มการฟังเพลงและความพึงพอใจ"

2. MVP: เริ่มต้นด้วยการให้คิวเรเตอร์เพลงจริงๆ (คน) สร้างเพลย์ลิสต์สำหรับกลุ่มผู้ใช้เล็กๆ แทนที่จะพัฒนาอัลกอริทึมที่ซับซ้อนทันที

3. การวัดผล: ดูว่าผู้ใช้ฟังเพลงในเพลย์ลิสต์จนจบหรือไม่ แชร์เพลย์ลิสต์หรือไม่ และมีความพึงพอใจเพียงใด

4. การเรียนรู้: พบว่าผู้ใช้ชอบการแนะนำเพลงที่เข้ากับรสนิยมของพวกเขา แต่ต้องการการอัปเดตบ่อยขึ้น

5. การทำซ้ำ: พัฒนาอัลกอริทึมที่สามารถสร้างเพลย์ลิสต์เฉพาะบุคคลโดยอัตโนมัติและอัปเดตทุกสัปดาห์

ผลลัพธ์: Discover Weekly กลายเป็นหนึ่งในฟีเจอร์ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดของ Spotify ด้วยผู้ใช้หลายล้านคนที่ติดตามฟังทุกสัปดาห์

ตัวอย่างของ Dyson กับการพัฒนาเครื่องดูดฝุ่นไร้ถุง

James Dyson สร้างเครื่องดูดฝุ่นไร้ถุงรุ่นแรกของโลกด้วยแนวคิดที่สอดคล้องกับ Lean UX อย่างมาก:

1. สมมติฐาน: "เราเชื่อว่าเครื่องดูดฝุ่นที่ไม่ใช้ถุงเก็บฝุ่นจะมีประสิทธิภาพดีกว่าและลดค่าใช้จ่ายระยะยาวให้ผู้ใช้"

2. MVP และการทดลอง: Dyson สร้างต้นแบบถึง 5,127 ชิ้นในโรงรถของเขา! แต่ละรุ่นทดสอบคุณสมบัติเพียงอย่างเดียวและปรับปรุงไปทีละขั้น

3. การวัดผล: วัดแรงดูด ประสิทธิภาพการกรอง และความง่ายในการใช้งาน

4. การเรียนรู้: พบว่าเทคโนโลยี "cyclone separation" สามารถแยกฝุ่นออกจากอากาศได้โดยไม่ต้องใช้ถุง แต่ต้องออกแบบรูปทรงกรวยให้เหมาะสม

5. การทำซ้ำ: ปรับปรุงการออกแบบทีละขั้นจนได้ผลิตภัณฑ์ที่ใช้งานได้จริง

ผลลัพธ์: Dyson สร้างการปฏิวัติในวงการเครื่องดูดฝุ่น และปัจจุบันเป็นแบรนด์ชั้นนำด้านนวัตกรรมเครื่องใช้ไฟฟ้า

ตัวอย่างของ Toyota Prius กับแนวคิด Lean ในอุตสาหกรรมยานยนต์

Toyota ใช้แนวคิด Lean (ซึ่งเป็นรากฐานของ Lean UX) ในการพัฒนารถยนต์ไฮบริด Prius:

1. สมมติฐาน: "ผู้บริโภคจะซื้อรถยนต์ที่ประหยัดน้ำมันและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมมากขึ้น แม้จะมีราคาสูงกว่ารถยนต์ทั่วไป"

2. MVP: Toyota ไม่ได้พัฒนาระบบไฮบริดที่สมบูรณ์แบบในครั้งแรก แต่เริ่มต้นด้วยต้นแบบที่มีฟังก์ชันหลักคือการผสมผสานระหว่างเครื่องยนต์สันดาปกับมอเตอร์ไฟฟ้า และทดสอบในสภาพแวดล้อมจริง

3. การวัดผล: วัดอัตราการสิ้นเปลืองน้ำมัน ความพึงพอใจของผู้ขับขี่ และความทนทานของแบตเตอรี่

4. การเรียนรู้: พบว่าผู้บริโภคชอบแนวคิดของรถไฮบริด แต่กังวลเรื่องราคา ความทนทาน และประสิทธิภาพ

5. การทำซ้ำ: Toyota ปรับปรุง Prius ในแต่ละรุ่นโดยเพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุน และเพิ่มความน่าเชื่อถือของระบบไฮบริด

ผลลัพธ์: Prius กลายเป็นรถไฮบริดที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในโลก และเปิดทางให้กับอุตสาหกรรมยานยนต์ไฟฟ้าในปัจจุบัน

เริ่มต้นใช้ Lean UX ในทีมของคุณได้วันนี้เลยครับ

การเริ่มต้นใช้ Lean UX ไม่จำเป็นต้องปฏิวัติทั้งองค์กร คุณสามารถเริ่มจากโปรเจกต์เล็กๆ ด้วยขั้นตอนง่ายๆ:

1. เริ่มจากสมมติฐานหลัก 1-3 ข้อ ที่คุณอยากทดสอบ

2. กำหนด MVP ที่เล็กที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ เพื่อทดสอบสมมติฐานเหล่านั้น

3. สร้างตัวชี้วัดชัดเจน ว่าอะไรคือความสำเร็จ

4. ทดสอบกับผู้ใช้จริง เร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้

5. ปรับปรุงตามข้อมูลที่ได้รับ และทำซ้ำอย่างรวดเร็ว

จำไว้ว่า ความล้มเหลวในขั้นตอนแรกๆ ไม่ใช่ความสูญเสีย แต่เป็นการลงทุนในการเรียนรู้ เพราะมันถูกกว่าการสร้างผลิตภัณฑ์สมบูรณ์ที่ไม่มีใครต้องการ!

สรุปก็คือ Lean UX คือกระบวนทัศน์ที่ทุกสตาร์ทอัพควรมี

หรือผู้ประกอบการที่อยากปรับปรุงผลิตภัณฑ์ของตัวเองก็ไดืครับ

Lean UX ไม่ใช่เพียงชุดเครื่องมือ แต่เป็นวิธีคิดที่จะเปลี่ยนวิธีที่คุณสร้างผลิตภัณฑ์

• จากการสร้างสิ่งที่ "สมบูรณ์" เป็นการสร้างสิ่งที่ "ตอบโจทย์ปัญหา"

• จากการคาดเดาความต้องการเป็นการทดสอบอย่างเป็นระบบ

• จากความกลัวความล้มเหลวเป็นการมองว่ามันคือโอกาสในการเรียนรู้

ในโลกธุรกิจที่เปลี่ยนแปลงเร็ว การรู้เร็วและปรับตัวเร็วคือกุญแจสู่ความสำเร็จ Lean UX คือเครื่องมือที่จะช่วยให้คุณทำเช่นนั้นได้

ลองเอาไปใช้ดูนะครับ

ด้วยรัก อ.เก้

เขียนโดย นายเอกพงศ์ มุสิกะเจริญ

Knowledge Sharing ชุมชนแห่งการเรียนรู้...

Design Thinking 28